Barajdan Elektrik Nasıl Üretilir?
Su ihtiyacını karşılamak için barajlardan elektrik üretildiğini biliyor musunuz? Barajlardan elektrik üretimi ile elektrik üretiminde ciddi atılımlar sağlanıyor!
Barajdan elektrik nasıl üretilir? Öğrendiğinizde barajlara olan bakışınız değişecek. Eskiden sadece su ihtiyacını karşılamak için kullanılan barajlar artık elektrik üretiminde de kullanılıyor.
Barajlardan Elektrik Üretimi
Elektriksiz yaşam günümüzde eksik yaşamdır. Günümüzde kullandığımız tüm aletler elektrik sayesinde çalışıyor. Elektriğin keşfi ile büyük bir atılım sağlanırken elektriğin kullanım alanları üzerinde de gelişmeler halen yaşanır. Barajlardan yani sudan elektrik üretilmesi 20. Yüzyılın başında ortaya atıldı. Tüm dünya tarafından kısa sürede kabul edilen bu sistem ülkemizde dahil bugün birçok ülke tarafından kullanılmaktadır. Ülkemizde baraj sularının azalmasından dolayı elektriğin rüzgar enerjisiyle üretilmesine kayılsa da halen barajlar etkindir. Barajdan elektrik nasıl üretilir? Baktığımızda temelde suyun akış gücünden yararlanılmaktadır.
Elektrik Üreten Barajların Yapısı
Barajdan elektrik nasıl üretilir? Üretim için barajların buna göre yapılması gerekir. Barajların elektrik üretebilmesi için barajın 4 ana bölümü olması gerekir. Barajın yapısı elektriğin üretilmesi için önemli. Jeneratörler, elektrik hatları ve türbinlerde bu oluşuma dahildir. Barajın yapılması için öncelik akan bir suyun önüne set çekmek ve akarsuyu da bu sete çekmektir. Çekilen set sayesinde bu su barajda birikmeye ve yükselmeye başlar. Su akarsuda dağılmak yerine barajda toplanmaya başlar. İçindeki su sayısı yükseldiğinde elektrik üretimi için istenen birikim elde edilmiş olur.
Barajdan Elektrik Enerjisi Oluşturma
Barajdan elektrik nasıl üretilir? Üretimin yapılması için suyun belirli bir seviyeye gelmesi gerekir. Elektrik üretimi için barajın göl olarak görüşmesi gerekir. Burada baraj oluşturulmasının temel amacı da akarsuyun suyunun bir bölgede toplanarak gölün oluşturulmasını sağlamaktır. Suyun olduğu kısımda ise delikler kullanılır.
Baraj delikleri duvarın alt kısmından başlayarak yukarıya doğru uzar. Bu delikler sayesinde su bir taraftan diğer tarafa geçebilir. Deliklerin amacı suyun azalması için değil tam tersine elektriğin üretilmesi için yapılır.
Su deliklerden bir yana geçer ve bu geçişte türbinler pervaneleri ile döner. Pervanelerin dönmesi ile yapılan harekette elektriğin elde edilmesini sağlar. Türbinler çalıştıkça elektrik üretimi de devam eder. Bazı durumlarda barajdaki suyu dengelemek içinde delikler yarar sağlıyor. Bazı durumlarda su seviyesini azaltmak ve fazla suyu akarsuya boşaltmak içinde kullanılabilir.
Türbinlerin Baraj Elektrik Üretimine Katkısı
Barajdan elektrik nasıl üretilir? Sorusu için türbinler önemlidir. Bu türbinler çok ağır ve büyük yapılardır. Suyun hareket ederek elektrik üretmesini sağlar. Su kanalında suyun etkisiyle bu çarklar döner. Hareket sayesinde de ortaya enerji çıkar. Suyun kinetik enerjiye dönüşmesi ile elektrik üretimi tamamlanmış olur.
Kinetik enerjinin mekanik enerjiye dönüşmesi için:
- Barajlardaki jeneratörler kullanılır.
- Jeneratöre bağlı olarak kullanılan türbin elektronları hareket ettirir.
- Bu sayede de ortaya elektrik enerjisi çıkar.
Temel olarak barajdan elektrik üretimi bu sayede yapılır. Türbinlerin yerini bazı zamanlarda yel değirmenleri de alabiliyor. Ancak temel fark kullanılan güçtür. Türbinler sudan göller oluşturarak elektrik enerjisi üretmekte görev alır. Yel değirmenleri ise rüzgarı elektrik üretmek için kullanır. Kullandığı enerji farklı olsa da sonucunda her ikisinde de elektrik üretiliyor.
Türkiye’de Elektrik Üretimi Yapan Barajlar
Elektrik üretiminde barajların kullanılması ülkemizde yaygındır. Türkiye’de birçok önemli baraj var ve bu barajlar halen elektrik üretimi için kullanılabiliyor. Barajlardan elektrik üretiminin seviyesi %30’a yakın! Bu sayı elektrik için ciddi bir oranı bizlere gösterir. Elektrik üretimi yapılan barajlarda en önemlisi Atatürk Barajıdır.
Atatürk barajı fırat nehrinin üzerinde kurulur. Sadece elektrik üretmek için değil aynı zamanda sulama yapılması içinde aktiftir. 1992 yılında faal oldu ve 2400 MW üretim kapasitesi var.
Karakaya barajı ile yine Fırat nehri üzerinde. 210 metre yüksekliğinde olurken Atatürk barajının yarısı kadar üretime katkısı var. Samsun’daki Altınkaya barajı ve Şanlıurfa’daki Birecik barajı da HES için kullanılır.
Türbinler sayesinde su akışkan hale gelirken asıl iş burada su seviyesindedir. Eğer su seviyesi düşer ise elektrik üretimi yapılamaz. Barajların oluşturulmasının temel mantığı da suyu bir yere koyarak kinetik enerjiyi mekanik enerjiye çevirmektir. Enerji elektromıknatıslar ile elektrik enerjisine dönüşür. Temel olarak barajlardan üretim yapılması bu sayede gerçekleştiriliyor.